Willa Oksza – Galeria Sztuki XX wieku
Muzeum Tatrzańskie im. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem mieści swe zbiory w kilkunastu oddziałach i willach. W innych artykułach piszemy o willi Atma i willi Koliba. Tutak przedstawiamy krótki rys historyczny willi Oksza.
Willa Oksza znajduje się w Zakopanem przy ul. Zamoyskiego 25. Jest ona ciekawym przykładem stylu zakopiańskiego. Niegdyś służyła jako budynek mieszkalny, a obecnie jest siedzibą muzeum.
Historia
Willa została zaprojektowana w latach 1894-95 przez Stanisława Witkiewicza i oddana do użytku w 1896 r. Jej pierwszymi właścicielami byli Bronisława i Wincenty Korwin-Kossakowscy. W 1899 r. została kupiona przez hrabiego Marcina Nałęcza-Kęszyckiego. W 1920 r. została zakupiona i przebudowana przez Towarzystwo „Odrodzenie”. Urządzono tam „Dom Zdrowia dla Uczącej się Młodzieży”. W czasie II wojny światowej do Okszy została przeniesiona Szkoła Gospodarstwa Domowego. Po II wojnie światowej zorganizowano tam prewentorium dla dzieci, a od 1965 r. willa służyła jako dom wypoczynkowy. W 2006 r. obiekt stał się własnością Muzeum Tatrzańskiego, a jego remont konserwatorski odbył się w latach 2008-2013. Obecnie willa jest siedzibą oddziału Muzeum Tatrzańskiego. Mieści się w niej Galeria Sztuki XX wieku.
Muzeum
Ekspozycja stała Galerii Sztuki XX wieku ma nazwę „Artyści i sztuka w Zakopanem”. Znajdują się tam prace z przełomu XIX i XX wieku, wykonane przez artystów w jakiś sposób związanych z Zakopanem. Zaliczają się do nich m.in. wspomniany już Stanisław Ignacy Witkiewicz, Leon Wyczółkowski, Zofia Stryjeńska czy Rafał Malczewski. Znajdują się tam też wytwory rzemiosła artystycznego, w tym kilimy i koronki, a także zdjęcia i plakaty z początków istnienia willi.
Architektura
Willa została zaprojektowana i zbudowana w stylu zakopiańskim, zwanym także witkiewiczowskim od nazwiska twórcy. Przy jego tworzeniu Witkacy inspirował się sztuką ludową Podhala. Chciał w niej znaleźć cechy typowo polskie, rdzenne, a jednocześnie pasujące do czasów mu współczesnych. Styl ten charakteryzuje się drewnianą konstrukcją, spadzistymi dachami krytymi gontem oraz dużą ilością zdobień. Charakterystycznym elementem jest odkryta weranda umieszczona pod okapem na południowej elewacji.
Budynki były inspirowane góralskimi chałupami, lecz znacznie bardziej obszerne, by można było w nich komfortowo mieszkać. Poza willą Oksza inne przykłady tego stylu to willa Koliba, willa Pod Jedlami czy Konstantynówka.